Inleiding
(Handelingen 16, 16-24 werd vooraf gelezen).
(Toen werd de blues over de bewaker uitgevoerd).
Vandaag hebben we het over deze persoon uit het liedje, een cipier. Ik gebruik expres dit ouderwetse woord omdat het hoofd van de gevangenis in die tijd niet echt te vergelijken is met een gevangenisdirecteur of directeur vandaag de dag. Tegenwoordig zijn er regels, we leven in een rechtsstaat, gevangenen hebben rechten en het doel is om gevangenen te resocialiseren.
In die tijd, rond het jaar 50 na Christus, waren de dingen heel anders. Aan de ene kant waren er vrijwel geen vrijheidsstraffen, maar werden verdachten of veroordeelden opgesloten tot ze hun straf kregen, wat lijfstraffen konden zijn zoals afranseling, het afhakken van ledematen, schandpaal of de doodstraf. Soms werden mensen ook opgesloten tot ze een boete hadden betaald. Marteling was ook niet ongewoon.
Er was ook veel willekeur in de behandeling van gevangenen, dus ik denk dat het woord cipier toepasselijker is dan gevangenisdirecteur of gevangenisdirecteur. Maar vandaag hebben we het over deze cipier en hij had de blues.
We hoorden eerder de prequel (Handelingen 16:16-24), waar ik niet te veel op in wil gaan, we hoorden het lied en nu wil ik met jullie kijken naar wat er echt gebeurde.
Ga naar de gevangenis...
Dat klinkt een beetje onwerkelijk: Een aardbeving en de boeien vallen af en de deuren gaan open? Afhankelijk van hoe oud en vervallen de gevangenis was, is dat heel goed mogelijk. Er zaten scheuren in de muur, waardoor het ijzer dat de kettingen in de muur hield losraakte en sommige deuren uit hun scharnieren braken en openstonden - de droom van elke gevangene!
Maar mensen gingen niet weg, waarom niet?
Het is toch vreemd dat het allemaal in de gevangenis begon.
Paulus en Silas baden en loofden God met liederen en de andere gevangenen luisterden naar hen.
Maar dat gebeurde pas om middernacht. Ik denk dat het om de zeer banale reden was dat de twee eerst moesten leren leven met de oneerlijke behandeling. Ze waren immers in het openbaar in elkaar geslagen en ten onrechte gearresteerd.
Maar bidden en vrome liederen zingen in de gevangenis? Je zou waarschijnlijk hoon verwachten van de andere gevangenen. Maar blijkbaar waren Paulus en Silas geloofwaardig. Ze gebruikten waarschijnlijk ook een taal die de andere gevangenen begrepen. Zowel toen als nu was het opleidingsniveau van mensen in de gevangenis vrij laag. Vrome vaktermen waren er waarschijnlijk niet.
En toen kwam die aardbeving. Niemand had het verwacht. Zo nu en dan gebeuren er dingen die niemand verwacht. Misschien heeft dit te maken met de gebeden van Paulus en Silas, maar zij zullen waarschijnlijk niet hebben gebeden dat de gevangenis zou instorten.
Maar dat is een interessante vraag: waar baden ze voor?
Het zou voor de hand hebben gelegen om voor hun vrijlating te bidden. Ze zaten onterecht gevangen.
Als Duitsers kunnen we in zulke situaties zeggen: "Ik ken mijn rechten". Ik wil hier weg! Dat is allemaal begrijpelijk en ik denk ook niet dat ze helemaal vrij waren van deze gedachten, zelfs als ze geen Duitsers waren.
In feite hadden ze waarschijnlijk een bredere kijk. Waarom stond God toe dat dit gebeurde? Ik denk dat ze na deze periode van in het reine komen met hun situatie, naar de mensen om hen heen begonnen te kijken. De vraag waarom mij dit overkwam was niet langer belangrijk. Ze waren nu op deze plek en prezen God en getuigden zo ook van Hem. God loven hoeft niet per se iets privé te zijn, je kunt ook iemand in het openbaar loven en zij loofden God in het openbaar. Ze waren daar in deze gevangenis en er waren mensen om hen heen die naar hen luisterden.
Dat zou waarschijnlijk reden genoeg zijn geweest om deze vernederende en pijnlijke reis naar de gevangenis te maken.
Jezelf afvragen waarom een situatie is gebeurd is niet fundamenteel verkeerd. Denk na, analyseer, waarom gebeurde wat er gebeurde? En natuurlijk kun je het ook aan God vragen. Maar daar moet je het niet bij laten.
Wat kan God door mij doen op dit moment, waar ik ben? Ik reis nu ook met God, in deze situatie. Hoe kan ik hier een verschil maken in zijn voordeel?
De gevangenis schudt
Maar dat is nog niet alles. Dan komt deze aardbeving.
Plotseling ontstaat er een compleet nieuwe situatie. De gevangenis is zo beschadigd dat de deuren open zijn en de kettingen van de muren zijn losgeraakt. De gevangenis is eigenlijk geen gevangenis meer.
Soms word je overweldigd door gebeurtenissen. Je komt in situaties terecht die je niet had verwacht. Deze coronaperiode is ook zo'n situatie die niemand had verwacht.
De bewaker ziet dit en denkt aan het voor de hand liggende: Deuren open, gevangenen weg. Nu waren de straffen in het Romeinse Rijk voor plichtsverzuim soms erg zwaar en hij moest rekening houden met een publieke executie. Hij wilde deze pijn en schande waarschijnlijk niet doorstaan en wilde daarom zelfmoord plegen.
Ik ben blij dat in onze huidige maatschappij zulke fouten niet meer zo zwaar worden bestraft en dat je meestal een tweede kans krijgt.
Maar wat deed hij verkeerd? Wat kan hij gedaan hebben om de aardbeving te veroorzaken?
Misschien kunnen we hier ook een parallel vinden met het tijdperk van het coronavirus. Het leven is onverwacht door elkaar geschud en er zijn plotseling geen zekerheden meer. Veel mensen zijn bang voor een economische ondergang, vooral degenen voor wie er geen hulp van de staat is, zoals zelfstandigen, freelance kunstenaars en mensen met vergelijkbare activiteiten. Tot nu toe hebben ze alleen maar goede woorden en Hartz IV gekregen.
Het is je op de een of andere manier gelukt en toen was het voorbij. Je bent geen luchtvaartmaatschappij, je bent gewoon een kleine artiest die niet meer mag optreden omdat je nergens meer mag optreden.
Vanuit gezondheidsoogpunt was dit zeker verstandig, maar waarom worden bedrijven en werknemers gesteund en freelancers en solo zelfstandigen in de kou gelaten door politici?
Laten we teruggaan naar de bewaker. Ik wil de manier waarop hij zijn werk deed overigens niet goedpraten. Hij was zeker een kind van zijn tijd en in die tijd werden gevangenen soms erg onmenselijk behandeld, maar dat rechtvaardigt zijn gedrag niet.
We kunnen ons al een beetje in hem inleven. Zijn hele leven lag in puin. De doodstraf stond hem sowieso te wachten. En daarom wilde hij zelfmoord plegen. Dat is een heel speciaal soort blues.
En hoe gedragen de gevangenen zich? Waarom gaan ze niet weg? Dat is moeilijk te zeggen, ik denk dat ze bij Paulus en Silas bleven. Wat de twee zeiden en zongen moet zoveel indruk hebben gemaakt op de andere gevangenen dat ze bleven en niet weggingen. We weten natuurlijk niet in hoeverre de Romeinse autoriteiten sowieso achter ontsnapte gevangenen aanzaten, maar ik denk dat het goed mogelijk is dat sommige gevangenen ontsnapt zijn.
Maar ze waren er allemaal nog. En Paulus en Silas gaven de gevangenbewaarder ook niet de schuld van de mishandeling en voorkwamen dat hij zich onder het mes wierp.
De nieuwe bewaker
Dan vraagt de gevangenbewaarder om licht, zodat hij de gevangenis binnen kan gaan. Het was gewoon donker in de kerker. Dit is een mooi symbool voor het feit dat hij later zijn eigen duisternis beseft en de apostelen om hulp vraagt.
Hij gaat naar binnen en werpt zich trillend van angst voor de twee en zegt tegen hen: "Heren, wat moet ik doen om gered te worden?"
Van gevangenen in de kerker worden ze "meesters"! De gevangenbewaarder ziet dat deze twee iets hebben, iets goddelijks. Deze term "meesters" werd ook gebruikt in het oude Griekenland toen mensen spraken over goden die naar de aarde kwamen in menselijke vorm. Dit geloof maakte deel uit van de Griekse religie in die tijd.
Deze woordkeuze geeft je een idee van hoe de gevangenbewaarder zich voelde.
Hij vraagt: "Heren, wat moet ik doen om gered te worden?" Met andere woorden, hij beseft dat hij verlossing nodig heeft, dat hij verloren is, dat hij in duisternis leeft.
En Paulus en Silas antwoordden: "Je hoeft niets te doen, maar geloof in de Heer Jezus Christus. Dan zullen jullie gered worden." En blijkbaar hadden ze zich net gerealiseerd dat het huishouden ook gered zou worden door de gevangenbewaarder.
En zij vertelden hem en allen die in zijn huis woonden over Jezus. En ze werden allemaal gedoopt. En terwijl Paulus en Silas preekten, zie je al de eerste verandering in de gevangenbewaarder. Hij verzorgde hun wonden, hij toonde mededogen. Ik heb het altijd fascinerend gevonden als mensen veranderen door Jezus Christus, als er vergeving, medeleven en liefde voor de naaste in iemands leven komt.
Overigens wordt deze passage soms gebruikt als rechtvaardiging voor het dopen van baby's, maar dit klopt niet omdat het woord van Jezus eerst werd verteld aan allen die in het huis woonden en daarna werden ze gedoopt. Baby's kan nog niets verteld worden.
En uiteindelijk is iedereen in zijn huis blij, omdat hij geloof in God heeft gevonden.
Je zou dus kunnen zeggen: gelukkig einde of liever: gelukkig begin.
Het zou zeker interessant zijn om te zien of en hoe de cipier verandert in zijn omgang met de gevangenen gedurende de volgende periode. Hoe gaat hij bijvoorbeeld om met moeilijke gevangenen? De beschrijving van het latere dagelijkse leven van iedereen die Jezus vond in de Handelingen van de Apostelen zou zeker buiten het bestek van dit Bijbelboek vallen. Maar ik weet zeker dat er voor hem en zijn volk een veranderingsproces in gang is gezet. In de brieven in de Bijbel kunnen we nog meer lezen over hoe mensen omgaan met het leven onderweg met Jezus.
Wat je leven ook onverwacht door elkaar schudt, de kans om opnieuw te beginnen met Jezus Christus of opnieuw te beginnen is er natuurlijk altijd.
En laten we bidden om klaar te staan om anderen over Jezus te vertellen in situaties zoals Paulus en Silas, zelfs als de omstandigheden heel onplezierig zijn.
Samenvatting
Laat ik het samenvatten.
- De gevangenbewaarder was waarschijnlijk een nogal onaangenaam type die Paulus en Silas erg hard behandelde.
- Paulus en Silas stoppen niet bij de vraag "Waarom ik!", maar getuigen van Jezus Christus in de situatie waarin ze zich bevinden, en uiteraard zeer geloofwaardig.
- De gevangenen hebben de keuze om bij Paulus en Silas te blijven of om weg te lopen en te blijven.
- Soms is het leven zo door elkaar geschud dat je helemaal in de war bent, dat je je misschien zelfs realiseert dat je verlossing nodig hebt, dat je God nodig hebt.
- Net zoals de gevangenbewaarder nieuw leven kreeg door Jezus, is dit het belangrijkste voor elk mens. Je kunt opnieuw beginnen met Jezus.